خوشه سار بوم گردی و اکوموزه

اکوموزه تعریف واحدی ندارد و برپایه امکانات، ویژگی‌ها و نیازهای فرهنگی- محیطی منطقه شکل می‌گیرد و به‌طورکلی سازمانی
است که میراث، طبیعت، تاریخ، فرهنگ و صنعت را ارج می‌نهد و باعث حفظ و ارتقاء آن می‌شود

اکوموزه‌ها با اهداف مختلف و متنوعی در سرتاسر جهان پذیرفته شده‌اند، از جمله: گفت‌وگو و تبادل بین میراث فرهنگی و طبیعی، احیاء اقتصاد و گردشگری در نواحی روستایی و پرورش احساس غرور ملی با ارائه و ارتقاء هویت فرهنگی.تئوری اکوموزه بیان می‌کند که این پدیده موزه‌شناسی پست‌مدرن باید منابع فرهنگی و طبیعی را تضمین کرده و انجمن‌های مسئول آنها را پایدار نگه دارد.اکوموزه‌ها انگیزه کشف منطقه و شناخت فرهنگ محلی را ایجاد می‌کنند. بنابراین روابط محکمی با اکوتوریسم و توریسم فرهنگی دارند.

. اما آنچه اکوموزه‌ها را خاص می‌کند، این است که طبیعت و فرهنگ منطقه با تصمیم انجمن‌های محلی به‌صورت سایت گردشگری در آمده و ارزش می‌یابد. به بیان دیگر میراث ملموس و ناملموس منطقه توسط مردم محلی انتخاب و تعریف می‌شوند.
هر چند که تا به امروز هیچ اکوموزه‌ای در ایران تاسیس نشده، اما کشور ما غنی و استثنایی است و فرصت‌های مناسبی برای احداث و توسعه اکوموزه‌ها دارد که می‌تواند علاوه بر ایجاد فرصت‌های شغلی برای ساکنان محلی موجب حفظ میراث طبیعی و فرهنگی برای نسل‌های بعدی شود. با این وجود چه بلایی بر سر این مناطق می‌‌آید و چگونه حفاظت می‌شوند؟مسئولیت مناطقی که امروزه تحت عنوان روستاهای هدف گردشگری بدون برنامه‌ریزی توسط گردشگران تخریب می‌شود، با چه کسی است؟ مناطقی همچون روستاهای ابیانه، کندوان، ماسوله، میمند کرمان، بندر لافت و... .آیا جز این است که باید این مناطق را به اکوموزه تبدیل و مسئولیت حفاظت و احیاء آنها را به بومیان آن واگذار کرد؟ چه کسانی جز مردم محلی شیوه برخورد با زیست بومشان را می‌دانند؟ با بررسی تجربه‌های مشابه در سراسر جهان می‌توان به این مهم دست یافت که مسئولیت ماندگاری هویت این سرزمین را باید با ایجاد اکوموزه به مردم بومی سپرد.

کتاب "اکوموزه؛ انسان و بوم" که توسط انتشارات ایرانشناسی به چاپ رسیده؛ به همین موضوع می پردازد. این کتاب که اولین کتاب فارسی منتشر شده در ارتباط با اکوموزه هاست؛ مقدمه پروفسور "پیتر دیویس" استاد موزه شناسی دانشگاه نیوکاسل انگلستان را دارد.
این کتاب در برگیرنده چهار فصل است. فصل اول سیر حرکتی موزه ها را از حالت سنتی و کلاسیک به سمت موزه های نو و مدرن (همچون اکوموزه ها) بررسی می کند. فصل دوم مبانی و تعاریف و کارکردهای اکوموزه ها را بر می شمرد. فصل سوم چند نمونه از اکوموزه های دنیا را معرفی و تجارب جهانی را بررسی می کند. و فصل چهارم برای اکوموزه های آینده ایران پیش بینی کرده و نمونه هایی را نام می برد.
همچنین لازم به ذکر است که فصل چهارم کتاب حبیبی زاد در کتابی که توسط دانشگاه نیوکاسل منتشر شده، آمده است. این کتاب که "اکوموزه ؛ حس یک مکان" نام دارد، تالیف پروفسور پیتر دیویس می باشد.